Baza wiedzy

Zioła stosowane w chorobach jamy ustnej

Stany zapalne jamy ustnej mogą mieć różne podłoże, rozwijają się z powoduj obniżonej odporności, urazu mechanicznego czy niewłaściwej higieny. Również dieta, bogata w węglowodany, niedobór witaminy C, żelaza czy folianów, choroby metaboliczne np. cukrzyca, leczenie sterydami czy lekami immunosupresyjnymi może być przyczyną zmian zapalnych śluzówki jamy ustnej.

Zapalenie błony śluzowej jest przede wszystkim bolesne, dziąsła obrzmiałe, zaczerwienione, a czasem krwawiące. Mogą pojawiać się nadżerki, pieczenie i nalot na powierzchni śluzówki. Wszystkie te symptomy wskazują proces chorobowy, który toczy się w jamie ustnej.

Jak odróżnić te choroby?

  • Grzybicze zapalenie (kandydoza, drożdżyca) wywołane przez drożdżaki, najczęściej Candida albicans objawia się silnym zaczerwieniem, pieczeniem i białym nalotem na policzkach i podniebieniu. Grzyby te naturalnie bytują w jamie ustnej, ale kiedy dochodzi do zaburzeń równowagi w organizmie najczęściej na tle obniżonej odporności albo zażywanych antybiotyków wtedy namnażają się i wywołują zapalenie. Odmianą kandydozy są pleśniawki u dzieci lub osób starszych.
  • Aftowe zapalenie czyli małe, płytkie nadżerki pojedyncze lub rozsiane na błonie śluzowej warg, policzków czy języka. Powodują je zaniedbania higieniczne, ale także drobne urazy czy źle dopasowany aparat ortodontyczny lub proteza, długotrwałe przemęczenie i stres. Afty są bardzo bolesne utrudniają mówienie i jedzenie.
  • Wrzodziejące zapalenie jamy ustnej, którego przyczyną są wirusy, które nadkażają zapalną błonę śluzową towarzyszy mu obrzęk dziąseł, silne zaczerwienienie, pieczenie i nieprzyjemny zapach z ust.

 

Zmiany w jamie ustnej mogą być wynikiem  choroby ogólnoustrojowej jak np. cukrzyca, choroba refluksowa, toczeń rumieniowy, choroba Leśniewskiego-Crohna, dlatego jeśli krwawienie z dziąseł, stan zapalny przyzębia, obrzęk czy owrzodzenia nie ustępują spontanicznie bądź po krótkotrwałej terapii, najlepiej skonsultować się z lekarzem w celu dalszej diagnostyki.

Poznanie przyczyny choroby pozwala na dopasowanie odpowiedniego leczenia. Terapia stanów zapalnych opiera się na stosowaniu leków przeciwzapalnych, przeciwbólowych, ściągających czy przeciwgrzybiczych. Wielokierunkowe działanie i synergizm związków czynnych zawartych w ziołach sprawia, że są powszechnie stosowane w leczeniu stanów zapalnych jamy ustnej. W stomatologii wykorzystuje się zioła o działaniu antyseptycznym, przeciwbakteryjnym, przeciwzapalnym, przeciwutleniającym, przyspieszającym gojenie m.in.: rumianek, szałwię, tymianek,  aloes,  miętę, dąb, tarczownicę, zieloną herbatę, krwawnik, nagietek, olejek goździkowy czy olejek z drzewa herbacianego.

Wiele substancji zawartych w roślinach badano pod kątem działania przeciwbakteryjnego wobec charakterystycznych patogenów jamy ustnej. Naturalne związki aktywne stanowią dobrą alternatywę dla szerokiego stosowania antybiotyków, zwłaszcza w kontekście narastającej oporności. Szczególną rolę odgrywają tutaj związki fenolowe, garbniki, terpeny roślinne czy inne składniki olejków eterycznych, które były aktywne wobec  wywołujących próchnicę patogenów jak Streptococcus mutans czy Streptococcus salivarius czy wirusów odpowiedzialnych za choroby błon śluzowych.

Środki antyseptyczne, przeciwbakteryjne, przeciwdrobnoustrojowe, przeciwgrzybicze, przeciwwirusowe i przeciwbólowe pozyskiwane z roślin wchodzą w skład żeli czy maści do miejscowego stosowania w przypadku zmian zapalnych dziąseł, krwawienia,  aft czy urazów mechanicznych. Ekstrakty roślinne są również stosowane do  płukania jamy ustnej w profilaktyce chorób przyzębia czy jako odświeżające w halitozie.

Produkty roślinne stanowią więc doskonałą alternatywę dla środków syntetycznych, ze względu na szerokie spektrum działania i wyższe bezpieczeństwo stosowania zarówno u osób dorosłych ale przede wszystkim u dzieci.

1.Mosaddad SA, Hussain A, Tebyaniyan H. Green Alternatives as Antimicrobial Agents in Mitigating Periodontal Diseases: A Narrative Review. Microorganisms. 2023 May 11;11(5):1269.

2.Tirupathi S, Gopalakrishnan D, Deshkar S. Herbal topical anesthetics in dentistry: an exploratory review. J Dent Anesth Pain Med. 2022 Dec;22(6):419-426.

3. Kharouf N., Haikel Y., Ball V. Polyphenols in Dental Applications. Bioengineering. 2020;7:72.

Xu X., Zhou X.D., Wu C.D. The Tea Catechin Epigallocatechin Gallate Suppresses Cariogenic Virulence Factors of Streptococcus Mutans. Antimicrob. Agents Chemother. 2011;55:1229–1236.

4. Lakhdar L, Hmamouchi M, Rida S, Ennibi O. Antibacterial activity of essential oils against periodontal pathogens: a qualitative systematic review. Odontostomatol Trop. 2012 Dec;35(140):38-46.